Quốc hội khóa XV thông qua Luật Tư pháp người chưa thành niên số 59/2024/QH15 (viết tắt Luật Tư pháp người chưa thành niên năm 2024); Luật có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2026.

Luật Tư pháp người chưa thành niên gồm 05 phần, 10 chương, 179 điều; quy định về xử lý chuyển hướng, hình phạt đối với người chưa thành niên phạm tội; thủ tục tố tụng đối với người chưa thành niên là người bị tố giác, người bị kiến nghị khởi tố, người bị giữ trong trường hợp khẩn cấp, người bị buộc tội, bị hại, người làm chứng; thi hành án phạt tù, tái hòa nhập cộng đồng đối với người chưa thành niên; nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân, gia đình trong hoạt động tư pháp người chưa thành niên.

Trong đó, quy định 12 biện pháp xử lý chuyển hướng đối với người chưa thành niên phạm tội gồm: khiển trách; xin lỗi bị hại; bồi thường thiệt hại; giáo dục tại xã, phường, thị trấn; quản thúc tại gia đình; hạn chế khung giờ đi lại; cấm tiếp xúc với người có nguy cơ dẫn đến người chưa thành niên phạm tội mới; cấm đến địa điểm có nguy cơ dẫn đến người chưa thành niên phạm tội mới; tham gia chương trình học tập, dạy nghề; tham gia điều trị hoặc tư vấn tâm lý; thực hiện công việc phục vụ cộng đồng; giáo dục tại trường giáo dưỡng.

Người chưa thành niên phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây có thể được xem xét áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng gồm:

(1) Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng theo quy định của Bộ luật Hình sự, trừ trường hợp quy định tại khoản 1 và khoản 3 Điều 38 của Luật này;

(2) Người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội rất nghiêm trọng do vô ý, phạm tội nghiêm trọng hoặc phạm tội ít nghiêm trọng theo quy định của Bộ luật Hình sự, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 38 của Luật này;

(3) Người chưa thành niên là người đồng phạm có vai trò không đáng kể trong vụ án.

Người chưa thành niên phạm tội có thể được áp dụng biện pháp xử lý chuyển hướng khi có đủ các điều kiện sau đây: Có chứng cứ xác định người chưa thành niên đã thực hiện hành vi phạm tội; Người chưa thành niên thừa nhận mình đã thực hiện hành vi phạm tội; Người chưa thành niên đồng ý bằng văn bản về việc xử lý chuyển hướng.

Đồng thời, quy định tách vụ án hình sự để giải quyết vụ án độc lập đối với bị can là người chưa thành niên như sau: Trong vụ án hình sự có bị can là người chưa thành niên và người thành niên thì Cơ quan điều tra tách vụ án hình sự để giải quyết vụ án độc lập đối với bị can là người chưa thành niên. Tài liệu, chứng cứ thu thập được trong quá trình giải quyết vụ án có người chưa thành niên và vụ án có người thành niên theo quy định được sử dụng trong quá trình giải quyết các vụ án này./.